Gençlerin Liderliğinde Yeni Bir Dönem "YOUTHES"

Öncelikle proje nasıl ortaya çıktı?

Aslında bu projeden daha çok bir başvuru niteliğinde. Avrupa Gençlik Forumu’na Eskişehir’in 2027 yılında “Avrupa Gençlik Başkenti” olabilmesi için bir başvuruda bulunduk. Eskişehir’e baktığımız zaman şehrin kimliğinde zaten bu tür uluslararası çalışmalar var. Türk Dünyası Kültür Başkenti olması da önemli bir aşama arz ediyor. Biz de şehrin genç ve öğrenci şehri kimliğine dayanarak şehirdeki gençlik politikalarını daha aktif hale gelmesi, 300 bine yakın gencin yaşadığı bir şehirde gençlerin karar alma süreçlerinde daha aktif olmasını sağlayabilecek, gençlerin karar alma süreçlerinde kendi seslerini duyurabilecekleri daha fazla mekanizmaya olan ihtiyaçlarını gündeme getirmek için böyle bir başvuruda bulunduk. Bu nedenle Eskişehir’in Avrupa Gençlik Başkenti başvurusu bir amaçtan ve hedeften daha çok araç şeklinde değerlendirilebilir. Burada temel hedef gençlerin ve gençlik politikalarının Eskişehir’de daha sürdürülebilir bir yapıya kavuşmasını sağlamak. Youthes platformu olarak, gençlerin ve gençlik politikalarının bir strateji temelinde gerçekleştirilmesine öncü olup, siyaset üstü bir şekilde Eskişehir’deki tüm sivil ve resmî kurumları bir araya getirip bir mekanizma oluşturuyoruz.
 

İsmin bir hikayesi var mı?

İsmi ve logoyu genç arkadaşlarımız belirledi. Youthes platformu, içerisinde yaklaşık 28 tane gençlik STK’sının bulunduğu bir sivil toplum platformu. Bunlara internet sitemizden de çok rahat bir şekilde ulaşım sağlayabilirsiniz. Bu sivil toplum kuruluşları farklı disiplinlerden oluşuyorlar. Örneğin sanat departmanımızda görsel tasarım, sanat işlerimiz yapılıyor, Eskişehir Avrupa Birliği Derneği işin genel koordinatörlüğünü yapıyor, Eskişehir’in gençlik platformu bu işin ana unsurlarından bir tanesi gibi. INNO Derneği, Modern Gelişim Derneği, Sosyal İklim Derneği gibi birçok dernekle de çalışmaktayız. Tabii ki bu çeşitlilik de fikir bazında bizlere katkı sağlıyor. Youthes ismi de bu şekilde ortaya çıktı. Bir sürü isim arasından gençlerin oyları sayesinde “Youthes” ismi belirlendi. Logomuz da yaklaşık 10 tane logonun içerisinden seçildi. Buradaki temel mantık ise yönetişim ilkesini ilk önce kendi içimizde gerçekleştirmek. Gençleri karar alma süreçlerinde buralardan itibaren dahil ettiğimizi göstermek istiyoruz. Aslında gençlere bu imkân verilince gerçekten çok güzel işler ortaya çıkıyor. Bizim de gençlik başkenti süreciyle yapmak istediğimiz hem yerelde, Eskişehir’de, hem de ulusal düzeyde bu kavramı Türkiye’nin gündemine taşıyabilmek. 

Ekip nasıl oluştu? Nasıl bir araya geldiniz?

Alpayhan Düven: Başvurular Avrupa Gençlik Forumu tarafından Eskişehir Büyükşehir Belediyesi olarak kabul ediliyor. Ülkemizde son 2 yıldır İzmir Büyükşehir Belediyesi finale kalıp bu unvanı kazanmak için uğraşıyordu. 2025’te İzmir kaybetti ve 2026’da Norveç kazandı. Biz de 2 yıldır İzmir’in kazanması için Eskişehir olarak destek veriyorduk. Daha sonra hem Eskişehir’deki hem farklı şehirlerdeki sivil toplum kuruluşlarından Eskişehir’in bu konuda başvuru yapmasıyla ilgili çok fazla istek aldık. İzmir geçtiğimiz sene kaybedince Erhan Hoca ile ekibin kurulması hakkında karar aldık. Büyükşehir Belediyesi Gençlik Merkezi gönüllülerimiz, sivil toplum kuruluşlarında bulunan Yönetim Kurulu üyeleri ve gönüllülerden bir ekip oluşturduk. Tamamen açık bir çağrı ile sosyal medya üzerinden bu sürece katkı sunmak isteyen gençler varsa daha iyi olabilir diye paylaşımlar yaptık. Halihazırda katılmak isteyen genç arkadaşlar varsa katılabilirler. 

Katılmak isteyenler için herhangi bir kriter var mı? Ekibe dahil olmak için yabancı dil olması gerekiyor, yaratıcı fikirleri olması gerekiyor gibi… 

Herhangi bir kriter yok sadece genç olmaları yeterli. Başvurumuz da 15-30 yaş arasını kapsayacak şekilde. Gençlik kavramı üzerinden gidiyoruz. Onun dışında herhangi bir kriterimiz yok. Sadece bu konuda ilgi göstermesi, aidiyet duygusunu hissetmesi ve fikirlerinin şehre katkı sağlaması yeterli.

Kişileri siz mi görevlendiriyorsunuz?

Farklı farklı departmanlar var. 26 Mart’ta final aşaması açıklanacak. Daha sonra bizden ikinci aşamada “Ne gibi projeler yapacaksınız bu unvanı kazanınca?” gibi bir soru soruluyor. Bu kısımda yapacağımız etkinlikleri organize etmeye başlayacağız. Bu nedenle bir proje ekibi kurulacak. 
Eskişehir’de yapılan çalışmalar var bir de yurt dışında lobicilik faaliyetleri var. Burada tabii ki daha önce “Avrupa Gençlik Başkenti” unvanını kazanmış şehirlerle de bizim iletişimlerimiz var. Tabii ki yabancı dil bilgisi olan arkadaşlarımız ve konuya daha ilgili arkadaşlarımızın toplantılarda görüşüyorlar. Bu nedenle bir görevlendirme ve iş bölümü yapılıyor. Sosyal medya ekibi, sanat tasarım ekibi, genel bilgilendirme işlemi yapan ekiplerimiz ve araştırma ekiplerimiz var. Kısacası yatay bir örgütlenme var ama hiyerarşi yok. Youthes.org’dan herkes takip edip dahil olabilir. 

Süreçten bahsedebilir misiniz?

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi ve sivil toplum arasında Eskişehir AB Derneği ve Gençlik Örgütleri Forumu ile bir protokol imzaladık. Bu protokol kapsamında bütün süreçlerin yönetimini sivil toplumlara ve gençlere bıraktık. Belediye bu konuda tamamen sivil düşünceyle hareket ediyor. Sadece zorunlu olarak bulunması gereken yerlerde bulunuyor. Bu konunun finansmanını ve yatırımını belediye sağlayacak. Biz bu sürecin en başında Vali’yi ziyarete giderek başladık. Vali Bey çok muazzam destek verdi. İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Sanayi Odası, Ticaret Odası… Bu işin en önemli özelliği gençlerin bu işe sahip çıkması, herkesin kendi alanında bir katkı sunması. İkincisi de şehrin bu konudaki altyapısı çok önemli. Yani şehirde gençlik çalışması yapan çok değerli belediyelerimiz, üniversitelerimiz ve herkes katkı sağlıyor ama bir bütünleştirici yok maalesef. 

Verilerden bahseder misiniz?

Öğr.Gör.Dr.İbrahim Sarı: Biz ilk olarak herhangi bir şeye karar vermeden önce veri toplama işlemine başlayalım, gençlerin görüşlerini alalım ve ona göre yol haritamızı belirleyelim diye karar verdik. Bu anlamda da çalışmalarımız hem bilimsel hem katılımcılık hem demokratik ilkeler çerçevesinde ilerliyor diyebiliriz. Burası önemli bir konu bunu vurguluyoruz. O yüzden de herkesin katılımına, herkesin fikrine açığız. Çalışmanın yaş aralığı olarak tanımladığı bir genç var ama herkesin fikirlerine de açık bir platform. Verilere geçmeden önce vurgulamak istediğim şey şu; biz Youthes platformu olarak yaklaşık 2 aylık bir süre içerisinde Eskişehir’de kent yönetiminde söz sahibi olan bütün aktörlerle -gerek kamu gerekse sivil- görüştük ve bu konuda özellikle gençlik çalışmaların şehirde nasıl ilerlediği konusunda ciddi bir “know-how” var. Her kurum ya da kişi kendi çapında bir gençlik çalışmasına ya da politikasına sahip. Geniş faaliyetler yapıyorlar. Bazıları yapmaya çalışıyor, bazıları ne yapacağını tam olarak bilemiyor ama kenti tamamen kapsayan, kurumsal ve sürdürülebilir bir gençlik politikası yok. Bizim buradaki en büyük görevimiz bütün kurumlar arasında bir köprü görevi görmek. Ortak çalışılabilecek, üzerinde bir uzlaşmanın olduğu, sürülebilir bir gençlik politikasının bu şehre bırakılması bizim en büyük hedefimiz. Bu anlamda da ilk önce veri topladık. Şu anda 900’e yakın gençle yaptığımız bir görüşme var. Bunların %80’i 25 yaş altı, %92’si 30 yaş altı gençlerden oluşuyor. Katılımcıların %63’ü Eskişehir’e dışarıdan gelen gençler. 
Gençlerin aidiyetini ölçmeye çalıştık. Eskişehir’i seviyorlar. Dışarıdan gelenlerin de Eskişehir’i sevdiklerini ve kendilerini Eskişehir’e ait hissettiklerini görüyoruz. Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğini destekleme durumunu sorduk orada da destek iyi. Ama asıl hikayemizi belirleyen kısım “Eskişehir ile ilgili alınan kararlarda benim de etkim ve katkım olduğunu düşünüyorum” sorumuzun cevabında ortaya çıkan tablo hiç iç açıcı değil. Zaten bizim çalışmalarımızın da temelini burası oluşturuyor. Daha sonra Eskişehir’deki faaliyetlere hangi düzeyde katıldıklarını temalara ayırarak belirlemeye çalıştık. Burada sanatsal, kültürel gibi faaliyetleri kategorilere ayırdık. Bunlar içerisindeki siyasal faaliyetlere katılım çok kötü. Burada gençlerin siyasal faaliyetlere katılımından kastettiğimiz kent yönetimiyle ilgili karar alma süreçlerine katılma, kendi meslekleriyle ya da STK’lar içerisinde üyeyse bile ki genelde üye olmuyorlar ve üyeler de yönetim aşamasına gelmiyorlar. Meslek örgütlerinde de öyle diğer STK’larda da gençler yönetim kurullarında yer almıyorlar. Bunların artırılmasını istiyoruz. Sportif faaliyetlerde katılım kötü ve açıkçası buna şaşırdık. Gençlerin sportif faaliyetlere katılımı düşük, sosyal sorumluluk ve çevre iklim faaliyetlerinde de farkındalık düşük. Bunlar bizim daha sonraki yapacağımız faaliyetler için bize ipucu veriyor aslında. Bunun dışında Eskişehir’i gençlerin nasıl tanımladığını tespit etmeye çalıştık. Orada bir farklı bir soru tasarladık. Çok fazla seçenek yazdık ve gençlerin de önermesini istedik. Birden fazla oylama yapabiliyorlardı. En çok oy alan 3 seçenek gençler arasında %80 üzeri oyla “öğrenci şehri”, “gençlik şehri”, “üniversite şehri” olarak çıktı. Yani gençler burayı gençlik şehri olarak tanımlıyorlar. İkinci sırada “eğlence kenti” geliyor aslında bu üçünü bir sayarsak. Onun dışında da gençlerin sorunlarını tespit etmeye çalıştık. Orada da çeşitli geri bildirimler var. 

Yine benzer bir tasarım yaptık. Tabii ülkenin genel gündemiyle alakalı sorunlar olmakla birlikte kentle ilgili sorunlar da var. Buradan aldığımız geri dönüşler bizim yol haritamızı belirliyor. İleride hangi faaliyetleri yapacağımızı ve görüştüğümüz kurumlara da “Bakın böyle sorunlar var, böyle bir tespit var ortada. Siz de bunları göz önünde bulundurun.” diye paylaşıyoruz. 

Farklı farklı topluluklar mı Youthes’e destek veriyor?

Burhan Öztürk: Yer komitesi olarak Youthes ekibinin içerisindeyim. Anadolu Üniversitesi Grafik Tasarım lisans mezunuyum ve yüksek lisansımı yapıyorum. Biz yer komitesi olarak sanat ve tasarım inisiyatifiyiz. Anadolu kentlerindeki genç ve yerel sanatçıları kurumlarla bir araya getirerek hem sanatçıya alanlar tanımaya çalışıyoruz hem de sanatçı ve kurum bazında toplumsal sorunları ele almayı teşvik etmeyi amaçlıyoruz. Bu bağlamda da sergiler ve kamusal alanda sanatsal etkinlikler düzenliyoruz. Diğer topluluklarla da projeler yürütüyoruz bu şekilde. Biz de hem sanat hem de tasarım ayağında aslında Youthes’e destek veren topuklarından birisiyiz. 

Son olarak söylemek istedikleriniz neler?

Eskişehir değil Türkiye genelinde de 2027 için plan yapan bir kurum, bir grup veya bir topluluk yok ama Eskişehir’in bu alt yapısı var ve biz aslında bu potansiyeli ortaya çıkartmaya çalışıyoruz. Tabii ki şehrin bütün gençleriyle birlikte çalışamıyoruz. Sonuçta bu bir tercih meselesi, tercih edenler geliyor. Biz burada herhangi bir ön başvuru almıyoruz, herhangi bir fotoğraf istemiyoruz. Kısaca ön yargılı bir sürecimiz yok. Burada temel olarak bir araya geliş noktamız sadece gençlerin daha aktif olacak şekilde bu hayatın içerisinde var olması. Belediyeler de, üniversiteler de, kent konseyleri de yani şehirdeki herkes aslında gençlere yönelik şeyler yaptı ve yapıyor. Eskişehir’de gençlere yönelik her türlü kültürel, sanatsal, sportif çalışmalara baksak belki bir senede 300 tane 500 tane etkinlik çıkar. Bunda herhangi bir sorun yok. Fakat asıl sorun bunlar hep gençlere veriliyor ve gençlerin ne istediğine yönelik, gençlerin bunlara nasıl katkısı olacağı, nasıl yönlendireceği gibi şeyler ne yazık ki yok. Yani hep yukarıdan aşağıya inen bir sistemle karşı karşıyayız. Halbuki aşağıdan yukarıya doğru olması lazım. Mesela bir sanat bienali yapamıyorsunuz çünkü onu yapacak kapasitede bir yer yok. Görme engelliler spor kulübüyle çalışıyoruz ve genç görme engellilerin spor yapacağı alan yok. Kütüphane alanları, aktivite alanları çok sınırlı. 

Bir gençlik STK’sı nasıl kurulur gibi konularda ciddi boşluklar var. Gençlerin gönüllük faaliyetleri hakkında ciddi ön yargıları ve bilgi eksiklikleri var. Gençlik sivil toplum kuruluşlarının aktif olması konusunda ciddi sıkıntılar var. Mesela bizim içimizde şu anda 3 tane gençlik STK’sı kuracak arkadaşımız var ama gençlik sivil toplum kuruluşu kurabilmeniz için bir yer kiralamanız lazım. Bu öğrenciler bunu nasıl yapacak? Bu konu hakkında da belediyelerle iletişimlerimiz mevcut gençler adına bir alan yaratmaları gerekiyor ki gençler sivil toplum kuruluşunu ücretsiz kurabilirsin. Gençler şu anda para kazanacak durumda değil. Bu unvanı kazanan şehirlerde de gençlik sorunları çok fazla ama Avrupa’da da katılım oranları çok düşük. Eskişehir özelinde bakarsak gençlik katılım oranı olarak Türkiye’de ortalamanın üzerinde bir şehiriz. Frankurt, Eskişehir’i ziyarete geldiği zaman çalışmalarımızı anlatmıştık ve Belediye Başkanı gençlere nasıl ulaştığımızı ve gençleri bulamadıklarını,  onlara ulaşamadıklarını beyan etmişti. Örneğin Tromsø yaklaşık 138 tane farklı uyruktan kişinin yaşadığı bir şehir, nüfusu 80.000 ve çoğu genç nüfustan oluşmakta. Kendi başvuru süreçlerinde gençlik katılımını arttırmaya yönelik kampanyalar yürüterek yaptılar. Biz de aslında hem siyasal alanda hem sivil toplum alanında gençleri bu konuda önce güçlendirerek, bilinçlendirerek, eğitimler düzenleyerek kendilerine alan açmasına olanak sağlayacağız. Sadece bu unvanı kazanmak değil, unvanı kazandıktan sonra da bunun en az 10 yıllık süreçte sürdürülebilirliğini sağlamamız ve sağlam temellere oturmamız gerekiyor.