STEPHAN JONES İLE ŞAPKA DÜNYASINA BİR YOLCULUK
Tarih boyunca şapkalar yalnızca başı koruma aracı olarak değil, aynı zamanda kültür, din ve sosyal sınıfın bir simgesi olarak da kullanılmıştır. Çeşitli kültürlerde şapka takmamak yoksulluk ve kanun ve düzene saygısızlığın bir işareti olarak görülmüştür. Kraliyet taçlarından çağdaş yaratıcı şapkalara kadar, bu görünüşte sade başlıklar güç, kimlik ve yaratıcılığın sembollerini taşıyordu. Bu görsel mirası yenilikçi bir şekilde yeniden yaratan tasarımcılar arasında, İngiliz şapka tasarımcısı Stephen Jones özel bir yere sahip. Eserleri, John Galliano gibi büyük tasarımcıların eserlerinin görsel kimliğini tamamlamak için ihtiyaç duyduğu tarihsel anlatılar biçiminde avangard bir tarz izliyor. Bu yazıda, öncelikle şapkacıların ortaya çıkışından bu yana kısa bir tarihini inceleyeceğiz; ardından şapkaları yalnızca bir aksesuar değil, yaşayan bir görsel olarak gören sanatçıyı yani Stephen Jones'u ve şapka tasarımına olan etkisini ele alacağız.
ŞAPKACILARIN ORTAYA ÇIKIŞINDAN BU YANA ŞAPKALARIN TARİHİ
Şapkalar, insanoğlunun kullandığı en eski aksesuarlardan biridir ve medeniyetin başlangıcından bu yana hava koşullarından ve sert cisimlerden korunmanın ötesinde bir işleve sahiptir.
Eski Mısır ve Yunanistan'da başörtüsü sosyal veya dini statüyü ifade ediyordu. Orta Çağ ve Rönesans döneminde şapkalar sınıf ayrımının bir simgesi haline geldi ve 17., 18. ve 19. yüzyıllarda günlük stilin ayrılmaz bir parçası haline geldi. 20. yüzyıla girerken, şapkaların dekoratif ve kimliksel rolü, özellikle kadınlar arasında daha da belirginleşti. Son yıllarda şapka kullanımı azalsa da, işlevsel rollerini hâlâ koruyorlar. Stephen Jones gibi tasarımcıların ortaya çıkmasıyla, şapkalar günümüzde yeni bir soluk kazandı ve pratikliklerinin yanı sıra sembolik bir anlam da kazandı. 18. yüzyılda Avrupa ve Amerika'da şapkalar, bir kişinin stilinde çok önemli bir rol oynuyordu. Bu dönemde şapkacıların ortaya çıkışına tanık olduk. Millinery, şapkacılar için kullanılan bir terimdir ve kökeni İtalya'nın Milano şehrinden gelir. O dönemde en kaliteli şapkalar İtalya'nın Milano şehrinde üretiliyordu. Milliner, şapkaları kişinin kişisel tarzına göre tasarlayan, bunları dantel, mücevher ve tüy gibi süslemelerle süsleyen yaratıcı kişilerdi.
19. ve 20. yüzyıllarda birçok genç ve yaratıcı şapkacı moda dünyasına adım attı ve Christian Dior, Coco Chanel ve Elsa Schiaparelli gibi tasarımcıların yanı sıra eserlerini sergiledi; bu kişilerden biri de Stephen Jones'du.
STEPHEN JONES VE ŞAPKALARININ HİKAYESİ
Stephen Jones, 1954 yılında İngiltere'nin kuzeybatısında doğan İngiliz bir şapka tasarımcısıdır. Jones, Liverpool'da eğitim gördükten sonra Londra'daki St. Martins üniversitesinde eğitim gördü. 1980 yılında Londra'nın kalbinde kendi şapka mağazasını açtı. Mağazasını açtıktan sonra hızla ünlendi. Rock yıldızlarından Prenses Diana ve Galler Prensesi gibi kraliyet ailesi üyelerine kadar, Stephen Jones'un şapka mağazasının müşterisi oldu.
PRENSES DIANA VE STEPHEN JONES'UN TASARIMI
Stephen Jones'un tasarım tarzı, insanlara benzersiz bir kimlik ve kişiliğe sahip olduklarını hissettirdi. Şapka işlemelerini çekici kıldı ve şapkaları sıra dışı malzemelerle süsledi. Tarzı, avangard ve gerçeküstü unsurlarla tanımlanıyor; ancak tasarımlarında her zaman klasik 18. yüzyıl şapkacılık tekniklerinden izler bulunur. Ancak Jones'un tasarımları sadece avangart tasarımlarla sınırlı değil, aynı zamanda günlük kullanıma uygun minimalist ve klasik tasarımları da içeriyor. Bu da Jones'un geniş bir zevk yelpazesine hitap etmesini sağlıyor. Stephen Jones'un Line Diffusion şapkaları klasiktir ve günlük kullanıma uygundur.
Stephen Jones, çocuk oyuncakları, yiyecek kapları, kurutulmuş çiçekler ve mekanik aletler gibi beklenmedik nesnelerden ilham alıyor ve bunları kendine özgü tarzıyla şapkalara dönüştürüyor.
Jones, şapka tasarımcıları arasında fantezi ve klasik formları dengeleme konusunda nadir görülen bir yeteneğe sahip. Şapkaları cesur ama asla mantık, amaç veya hikâyeden yoksun değil. Jones'un şapkaları giyilebilir sanat eserleridir (wearable art).
STEPHEN JONES'UN MODA MARKALARIYLA İŞBİRLERİ
Stephen Jones, kırk yıldır şapka tasarlıyor; Dior ile iş birliklerinden Jean Paul Gaultier'e kadar uzanan tasarımlarıyla Jones'un şapkaları, büyük moda dergilerinin kapaklarında düzenli olarak yer alıyor. Şapkaları, dünya çapındaki lüks mağazaların vitrinlerini ve dünyanın en lüks markalarının podyumlarını süslüyor. Jones'un iş birlikleri arasında Christian Dior, Rei Kawakubo, Vivienne Westwood, Thom Browne, Schiaparelli, Maison Margiela ve Louis Vuitton gibi büyük markalar yer alıyor. Jones'un Paris'e gelişi Jean Paul Gaultier ile yaptığı iş birliğiyle başladı; Gaultier, Jones'un iş birliği yaptığı ilk Parisli markaydı ve Jones, daha önce sadece Ingiliz markalarıyla iş birliği yapmış olmasına rağmen, Parisli markalarla iş birliklerini büyük ölçüde Gaultier'e borçludur.
Jones'un en uzun süreli iş birliği, 28 yıldır markanın haute couture ve hazır giyim defilelerinde şapka taktığı Fransız moda evi Dior ile oldu. Stephen Jones, John Galliano'nun markaya katılmasından bu yana markayla birlikte çalışıyor. Jones'a bir röportajda "Dior ile en uzun iş birliğiniz oldu, marka hakkındaki görüşünüz nedir?" sorusu yöneltildi. Ve şöyle cevap verdi: "Şapkalar Dior markası için çok önemli. 1947'de hiçbir kadın şapkasız evden çıkmazdı. Christian Dior, Fransız kadınlarının modasını ve stilini değiştirdi, tasarımları romantik bir kadını yansıtıyordu, Galliano da Dior'a katılır katılmaz bundan ilham aldı. Dior, büyük bir miras bıraktı." Jones sözlerine şöyle devam etti: "Şapkalar koleksiyonun ayrı bir parçası çünkü kıyafetler önce şapkasız olarak sergileniyor ve ardından şapka manken üzerindeki diğer kıyafetlere ekleniyor. Dior benim için özel çünkü hâlâ özel bir şapka koleksiyonuna sahip tek haute couture markası; Christian Dior, moda tasarımcısı olmadan önce profesyonel bir şapkacıydı."
Stephen Jones, John Galliano hakkında verdiği bir röportajda şöyle demişti: "John'da bana ilham veren şey, tasarımlarındaki kadın karakterini canlandırması. Tasarımlarında harika bir hikaye anlatımı var ve Bağdat'a giden bir Çin prensesini tren istasyonunda görebilirsiniz; bu da onun güçlü hikaye anlatımının bir göstergesi." Ayrıca sözlerine şöyle devam etti: "Bir keresinde John'a şapkalara neden önem verdiğini sorduğumu hatırlıyorum. Benden böyle bir soru beklemediğini ve komik bulduğunu söyledi. 'Neden şapkalara önem vermeyeyim ki?' dedi. Izleyicinin tasarımımızda gördüğü ilk şey modelin şapkası ve başlığıdır. Şapka dikkatlerini çekerse, elbisenin diğer detayları da gözlerinde güzelleşecek ve şapka ile elbise arasında bir bağlantı çizgisi arayacaklardır."
Stephen Jones, John Galliano hakkında verdiği bir röportajda şöyle demişti: "John'da bana ilham veren şey, tasarımlarındaki kadın karakterini canlandırması. Tasarımlarında harika bir hikaye anlatımı var ve Bağdat'a giden bir Çin prensesini tren istasyonunda görebilirsiniz; bu da onun güçlü hikaye anlatımının bir göstergesi." Ayrıca sözlerine şöyle devam etti: "Bir keresinde John'a şapkalara neden önem verdiğini sorduğumu hatırlıyorum. Benden böyle bir soru beklemediğini ve komik bulduğunu söyledi. 'Neden şapkalara önem vermeyeyim ki?' dedi. Izleyicinin tasarımımızda gördüğü ilk şey modelin şapkası ve başlığıdır. Şapka dikkatlerini çekerse, elbisenin diğer detayları da gözlerinde güzelleşecek ve şapka ile elbise arasında bir bağlantı çizgisi arayacaklardır." Stephen şunları ekledi: "John'la çok yakın bir ilişkimiz var; bir şapkacı olarak onun aklını okuyabiliyordum. Birlikte şapka tasarladık ve tüm o şapkalar birlikte yarattığımız şeylerdi."
STEPHEN JONES'A GÖRE ŞAPKA TASARIMININ GELECEĞİ
Stephen Jones, bir röportajında, "Şapkaların modadaki geleceğinin ne olacağını düşünüyorsunuz?" sorusuna şu şekilde cevap verdi: "Elbette şu anda sadece süs amaçlı kullanılan şapkalar, gelecekte daha fazla anlam kazanacak, çünkü şapkalar giderek su ve elektrik faturaları gibi insanların hayatının ayrılmaz bir parçası haline geliyor."Şöyle devam etti: "Birçok insan bana artık şapka takmadıklarını söylüyor! Ama işte, metroda, sokakta ve partilerde şapka takan birçok insan görüyorum. Hatta güneş şapkası takan insanlar bile görüyorum. Yani şapkalar hâlâ takılıyor; tek yapmamız gereken, anlamlı ve yaratıcı şapkalar yaratabilmek için zamana ayak uydurmak." Stephen Jones ve şapka tasarımının geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz? Şapkalar 40'lar ve 50'lerdeki kadar popüler olabilirler mi?
